متخصصين طراحي لباس از سالهاي بسيار دور با هدف بهبود روشها و متدهاي خياطي و طراحي جهت سهولت در مراحل دوخت و رفع مشكلات و ايرادهاي اندامي از يك سو و زيبايي هر چه بيشتر مدلها تلاش فراواني نموده اند و در اين راستا به نتايج مطلوبي رسيده اند.
اما متاسفانه در ايران حتي در دانشگاههاي مرتبط با طراحي دوخت نيز كمتر از اين نتايج و پيشرفت ها استفاده مي شود، به گونه اي كه فارغ التحصيلان اين دسته با ورود به بازاركار متوجه خواهند شد كه آموخته هايشان به روز نبوده و حتي نسبت به تجربيات توليدكنندگان داخلي نيز عقب هستند. اما مسئله به روز بودن صنعت پوشاك كشور فقط به دانشگاههاي ما خلاصه نمي شود. و توليدكنندگان، متخصصين و صنعت گران پوشاك كشور نيز بايد همواره در تلاشي باشد تا بتواند از دستاوردهاي مراكز تخصصي و برجسته مد و پوشاك بهرمند شوند.
يكي از اين موسسات تحقيقاتي و تخصصي انستيتوي هنرهاي خانگي لندن I.D.A مي باشد. كه تاكنون موفق به رفع نواقص و مشكلات متدها و روش هاي مرسوم گذشته گرديده و آنها را به زبان بسيار ساده و روان جهت علاقه مندان لباس آماده ساخته تا هنرجويان به راحتي بتوانند ايده ها و طرحهاي موردنظر خود را به سادگي و بدون محدوديت هاي موجود در روش هاي گذشته پياده نمايند.
اميد است بتوانيم در اين دوره از آموزش ها، آن طور كه بايد به اين مهم نايل شويم و آرزو داريم از طرف متوليان و صاحب نظران در مراكز آموزشي كشور جهت بالا بردن معلومات و به روز رساني سطح علمي طراحان، توليدكنندگان و كليه دست اندركاران صنعت پوشاك كشور اقداماتي صورت گيرد.
آزادي عمل در طرح برجستگي سينههاقبل از اينكه به خط كشي الگو برسيم بايد درباره خط قسمت جلو گردن و بلندي جلو بالاتنه تصميم بگيريد. موقعي كه لباس برش ميشود روش‌هاي مختلفي براي مشخص كردن نقطه جلو گردن وجود دارد. اما هر روش كه بكار ميرود و آنچه مهم است اندازه گيري خيلي دقيق و مناسب ميباشد و با همان دقت در برش و دوخت هم درباره برجستگي سينه‌ها كه طول اضافي از تكه پشت در بلندي بالاتنه (از خط گردن تا خط كمر) لازم است تا قسمت عقبي بدن از خط گردن تا خط كمر اختلاف بين اين دو اندازه بزرگي و كوچكي سينه‌ها فرق مي‌كند.
اما در اندازه‌هاي نرمال و صحيح تقريباً جلو ½ اينچ از پشت زيادتر است و اگر يك زن لاغر با سينه‌هاي كوچك باشد كمر از½ اينچ و در صورت چاق بودن با سينه‌هاي بزرگ بيشتر خواهد بود. پس از اندازه گرفتن براي هنرجويان اطمينان تر است كه از نقطه گردن در پشت تا خط كمر در قسمت جلو به طوريكه عرض گردن (پهناي گردن) را از محاسبه كه در بخش 6 جمع آوري اندازه‌هاي مناسب گفته شده است يا اينكه مي‌توانيد مستقيماً از نقطه گردن تا خط كمر در قسمت جلو اندازه بگيريد.
ساختمان تكه عقبيدستورالعمل (تعليم) تكه پشت سايز 36 با كشيدن خط مركز پشت به اندازه طول بالاتنه و قد دامن چنانكه اين خط موازي با حاشيه كاغذ الگو به فاصله 1 اينچ و از طرف بالا با فاصله 3 اينچ رسم ميشود كه نقطه A اول طول بلندي پشت و نقطه B سجاف دامن كه بخاطر متغير بودن مد در شكل شكسته نشان داده شده است و در برش اندازه‌هاي خود حتماً قد دامن را تماماً رسم كنيد.
خطهاي بعدي از شماره 1 الي 7 كه تماماً عمود بر خط (خط مركزي پشت) رسم شده است و هر يك به اندازه نصف دور بالاتنه + 2 اينچ ميباشد.
مثال: دور بالاتنه 36 اينچ ميباشد چون در الگو يك طرف لباس رسم ميشود پس چنين ميشود.
20 = 2 + 18 → 18 = 2 ÷ 36
اين 20 اينچ طول خطهاي 1 الي 7 ميباشد كه بعداًَ خواهيد ديد كه چگونه آن مقدار اضافي كه در دور بالاتنه بكار رفته است به تقليل ميرود.
خط كشي و برش تكه عقبي1. خط گردن- خطي عمود بر خط AB رسم ميكنيم كه در نقطه A به خط AB عمود باشد. اين خط را خط گردن مي‌گويند.
2. خط كمر از نقطه تقاطع خط گردن با خط AB در روي خط AB به اندازه طول بلندي قد پشت كه براي سايز 36 در جدول 5/39 سانت يا (15.75) اينچ است پائين بياوريد وخط عمودي از نقطه بدست آمده بر خط AB رسم كنيد.
3. خط دور بالاتنه يا زير حلقه آستين- فاصله خط 1 و 2 را نصف كنيد و 1 اينچ به طرف خط كمر علامت بگذاريد و بعد خطي عمود بر خط AB از اين نقطه رسم كنيد.
4. خط باسن- 8 اينچ يا 20 سانت از خط كمر به طرف پائين در روي خط AB حساب كرده و علامت گذاشته و بعد خط عمودي بر خط رسم كنيد.
5. خط حاشيه دامن- از تقاطع خط كمر در خط AB به طرف پائين طول دامن را حساب كرده و خط حاشيه دامن را عمود بر خط AB رسم كنيد.
6. خط پشت و خط سينه- حدفاصل خط گردن و خط دور بالاتنه را نصف كرده و خطي عمود بر خط AB رسم كنيد.
7. خط شانه- حدفاصل خط گردن و خط پشت يا سينه را نصف كرده و خطي عمود بر خط AB رسم ميكنيم.
8. خط حلقه آستين- اندازه پهناي پشت (كارور) كه براي سايز 36 در جدول 5/35 سانت يا 14
اينچ هست نصف كرده به اضافه يك درز (9 ميليمتر) در روي خط بالاتنه از تقاطع خط AB اندازه گرفته و از نقطه حاصله خطي موازي با خط AB رسم ميكنيم كه از خط پشت يا سينه و خط 6 خط گردن را قطع كند.
9. نقطه پشت گردن- در روي خط گردن از نقطه A به فاصله پهناي گردن اندازه گرفته و به طول 75/0 اينچ به طرف بالا رسم كنيد.
توضيح : چنانكه در قبل گفته شده است اندازه پهناي گردن و نقطه پشت گردن يك دوازدهم دور بالاتنه منهاي 6/0 سانت سه چهارم اينچ خط متوسط اندازه است و چون نقطه پشت گردن قسمتي از تكه پشت لباس است پس اين سه چهارم در بعضي اوقات بخاطر اندام غيرمتناسب اشخاص فرق كرده كم يا زياد مي‌گردد.
10. انحناي پشت گردن- از نقطه 9 به نقطه (A1) پشت گردن خط منحني ملايمي رسم كرده به طوريكه 1 اينچ مانده به نقطه (A) در امتداد خط گردن مستقيم رفته است.
خط كشي و برش تكه جلوئي11. خط مركزي جلو- چنانچه گفته شد خط مركز جلو خطي است موازي با (خط مركز پشت) و فاصله آن نصف دور سينه +2 اينچ است كه در روي خط بالاتنه حساب كرده موازي با خط مركزي پشت از خط گردن تا حاشيه دامن رسم ميكنيم.
12. نقطه جلوئي گردن- از تقاطع خط گردن و خط مركزي جلو درست به اندازه پهناي گردن پشت علامت گذاشته و از نقطه تعيين شده خط عمودي به طرف بالا به طول ¼ 1 اينچ رسم ميكنيم كه نقطه گردن در جلو بدست مي‌آيد.
13. قسمت انحناي جلوي گردن- خط منحني ملايمي از نقطه جلوئي گردن به تقاطع خط مركزي جلو با خط شانه رسم كنيد.
14. خط جلوئي حلقه آستين- از تقاطع خط بالاتنه با خط مركزي جلو در خط بالاتنه اندازه ¼ اندازه بالاتنه
منهاي 1 اينچ اندازه گرفته و از نقطه حاصله خطي موازي با خط مركزي جلو به طرف بالا تا خط گردن رسم ميكنيم. اين خط را خط جلوئي حلقه آستين مي‌ناميم.
15. خط بغل- حد فاصل خط حلقه آستين جلوئي و عقبي را نصف كرده و خطي به موازات اين دو خط از خط گردن تا خط حاشيه دامن رسم ميكنيم. اين خط را خط بغل گويند.
16. خط شانه پشت- از نقطه گردن پشت تا تقاطع خط شانه يا خط بغل خطي رسم كرده كه اين خط، خط شانه پشت ميباشد.
17. نقطه پاياني شانه پشت- به اندازه طول شانه از نقطه پشت گردن به طرف نوك شانه اندازه گرفته يا در اندازه‌هاي نرمال تنها كافي است 8/3 تا ½ اينچ از تقاطع حلقه آستين پشت با خط شانه پشت به طرف بيرون علامت گذاشته و نقطه پاياني شانه پشتي مي‌ناميم.
18. حلقه آستين در قسمت عقب- خط منحني ملايمي از نقطه شانه عقبي به تقاطع خط بغل با خط بالاتنه رسم ميكنيم كه از تقاطع خط حلقه آستين پشت و خط پشت يا سينه بگذرد. كه اين خط منحني به تمرين بيشتري نياز دارد
19. خط شانه جلو- از نقطه گردن خطي بكشيد كه از نقطه (C) بگذرد اين خط را مشخص كنيد به خط شانه جلو
20. نقطه قله سينه- فاصله خط مركزي جلو و خط حلقه آستين جلو را نصف كرده و به مقدار متوسط - ½- اينچ- بطرف پائين آمده علامت بگذاريد و نقطه را قله سينه مي‌ناميم.
21. خط اوليه ساسون بالاتنه- خطي به موازات خط مركزي جلو از خط گردن تا خط باسن رسم بكنيد كه نقطه
قله سينه را قطع كند.
22. پهناي ساسون بالاتنه- براي رسم كردن ساسون بالاتنه طبق جدول در سايز 36 كه 5/7 سانتي متر ميباشد يك قوس دايره بكشيد كه مركز آن 1 دايره همان تقاطع خط 21 و 19 ميباشد. اين قوس بطور نقطه چين در پاياني شانه جلو رسم كنيد. سپس مركز دايره را نقطه قله سينه تعيين و به اندازه خط 21 از قله سينه تا تقاطع خطهاي 21 و 19 قوس دايره‌اي رسم مي‌كنيد كه قوس اول قطع و از همان تقاطع دو قوس خطهاي – به نقطه قله سينه رسم مي‌كنيد، ساسون بالاتنه تشكيل شده است.
23. اتمام سرشانه جلوئي- براي مشخص كردن سرشانه جلوئي اول از (E) تا (C) خطي بكشيد و اين خط جلوئي شانه جديدي است كه متصل خواهد شد به خط شانه جلوئي بطرف (D) موقعي كه ساسون سينه بسته ميشود. به طوريكه (E) و (D) به هم برسند و اندازه پهناي شانه به طول درازي اندازه شانه پشت علامت و پايان شانه جلو مي‌ناميم.
توضيح: نقطه (E) همان نقطه تقاطع خط قوسها ميباشد.
24 . حلقه آستين جلو- از سرشانه جلوئي يك قوس ملايم بكشيد كه خط حلقه آستين جلوئي را ¼ 1مانده
به خط بالاتنه تماس حاصل كند و ادامه دهيد تا 1 اينچ مانده به تقاطع بالاتنه و خط بغل در 3 محور گردد.
25. خط كشي زير بغل- در خط دور بالاتنه از هر طرف خط بغل به اندازه ¼ اينچ را اندازه بگيريد و در خط كمر از هر طرف ¼ 1 اندازه بگيريد و اين نقاط را به هم متصل كنيدبعداً خواهيد ديد كه چطور دور كمر تقليل پيدا كرده و به اندازه دور كمر مي‌رسد.
26. لبه دوخت دامن درخط بغل- خط زير بغل جديد را ادامه دهيد از خط كمر با خط منحني مناسب كه حدوداً 1 اينچ مانده به خط باسن در خط بغل محو شود رسم كنيد
تقليل كمربا رسيدن به اينجا بايد به دور كمر شكل بدهيم، بدين منظور اندازه‌هاي نرمال دوباره كار مي‌كنند. اما قبل از اندازه گرفتن بهتر است بدانيم كه كجا و چرا تقليل مي‌يابد.
بديهي است كه يك خط منحني درازتر از يك خط مستقيم است و اگر شما به شكل انسان دقت كنيد خواهيد ديد كه شكل طبيعي بدن از فرم‌هاي مختلف تشكيل شده است.
بدن را از خط بالاتنه تا خط كمر مطالعه كنيد و همچنين از خط كمر تا خط باسن خواهيد ديد كه مقدار زيادي از پارچه را تو مي‌گذاريم، اين كار به قدري بايد انجام گردد كه لباس را شكل بدهد به طوريكه راحتي بدن و همچنين چين و چروك در هيچيك از نقاط لباس مشخص نشود.
اگر شما خط وسطي پشت را در نظر بگيريد خواهيد ديد كه قسمتي از آن با وجود خالي بودن احتياجي به شكل دادن ندارد. پنهان كردن پارچه در بغلها در اشخاص متفاوت است در بعضي‌ها بيشتر و در بعضي‌ها كمتر است. اگر مطالعه داشته باشيد مي‌بينيد كه منحني زيربغل زنها بيشتر از مرد‌ها است و باسن بزرگتر ميباشد اين بزرگي احتياج به ساسون دارد.
تبديل خط كمر به اندازه مورد نيازحال اندازه كمر سايز 36 ، 5/68 سانت يا 27 اينچ است كه در الگو بخاطر نصف بودن الگو «5/13 ميباشد و حالا با كسر كردن وسط خطهاي 25 و 26 در خط كمر كه ½ 2 اينچ ميباشد طول خط كمر به «5/17تقليل يافته است و چون اندازه خود كمر 5/13 اينچ است. لذا بعد از كسر كردن 4 اينچ اضافي
مانده است كه اين اضافي را به 2 تقسيم كرده 2 اينچ براي ساسون جلو لباس و 2 اينچ براي ساسون پشت لباس ميباشد و اين اندازه در مدلهاي فردي براي اشخاص چاق و لاغر كم و زياد ميشود.
توضيح: در سايزهاي ايراني نسبت به محل و مكان ساسون اندازه‌هاي نرمال در كمر فرق دارد كه هنرجو بايد بعد از بررسي‌هاي آن مكان حد متوسط‌هاي نرمال را بدست آورد.
به طوريكه در خطهاي 27 و 28 نشان داده شده است. در خطهاي 27 در بالا حدوداً 5/0 اينچ مانده به قله سينه و در پايين حدوداً 2 اينچ مانده به خط باسن و در خطهاي 28 در پايين مثل خطهاي 27 و در بالا ½ 1اينچ مانده به خط بالاتنه تا يك اينچ بعد از بالاتنه ميباشد و اين تغييرها بسته به فرم و هيكل شخص ميباشد.
اگر باسن شخص بزرگ باشد خطهاي 27 و28 در پايين كمر طولشان كوتاه تر و در صورت
لاغر بودن طولشان درازتر ميشود. و در خطهاي 28 در بالا هم حالت قوزي پشت مورد نظر است كه اگر قوزي پايين باشد خطهاي 28 در بالاي كمر طولشان كوتاه تر و در غير اين صورت درازتر مي‌گردد.
توضيح: فاصله خط مركزي خطهاي 28 از مركز پشت درست به فاصله خط مركزي خطهاي 27 از مركز جلو ميباشد.
ميزان كردن الگو براي توليديك الگو ممكن است احتياج به تغيير دادن در بافت پارچه د اشته باشد و بعد از امتحان نمونه پارچه لباس و كيفيت آن برش لباس انجام بدهيد.
پارچه‌ها اين قدر مختلف هستند كه الگو ممكن است تغيير داده شود. تنگتر يا گشادتر برش داده شود. چنانچه بعضي پارچه‌ها شل و بعضي ديگر به آب ميروند در نتيجه قبل از اينكه لباس بريده شود الگو احتياج به ميزان كردن دارد كه با توجه به خاصيت آن تحت آزمايش پارچه تعيين و معلوم، بعد ميزان شود. ضمناً بايد طرح با
پارچه مطابقت داشته باشد.
عادات الگو بريدن خوبسعي كنيد تمام قسمت‌هاي الگويتان را تميز و مرتب نگه داريد. پس از تكميل كردن هر الگو سايز و شماره طرح را روي قسمت‌هاي الگويتان بگذاريد. چنانچه اين قسمت‌ها را به آساني بتوانيد جمع و بهم نصب كرد و براي اجتناب از اشتباه قراردادن قسمت‌هاي الگو تمام تكه‌ها را شماره گذاري كنيد و ليستي از آنها را به الگو ضميمه كنيد.
خيلي از شركتها فرم‌هاي مخصوص چاپي براي اين منظور دارند ولي درست كردن آن براي خودتان كاملاً آسان است و در صورتي كه فرم چاپي نداشته باشيد با مرتب كردن تكه‌ها از زحمت و صرف وقت زياد خواهيد كاست.
چند نكتهبراي روشن شدن هر چه بيشتر ذهن شما ياد آور ميشود:
يك الگو در سايزهاي مختلف و تجاري يا فردي تشكيل شده است .از :بالاتنه جلو ، دامن جلو، بالاتنه پشت، دامن پشت وآستين و آن تكه‌ها معمولاً بدون درز گذاشتن برش ميشود و تمام درزها و الگو بطور اتوماتيك در نظر گرفته شده است.در طراحي تان بعد از برش الگو ساسون بالاتنه بسته و از ساسون كمر باز ميشود و بعد از طراحي دوباره نيز كمر بسته ميشود. چنانكه در دوره‌هاي بعد مفصلاً گفته خواهد شد.در علامتهاي جهاني، (C) علامت بريدن و (M) علامت درست كردن و مرتب كردن و(T) علامت آراستن ميباشد.
عواملي كه باعث بالا بردن ارزش لباس مي‌شوند از بهترين آراستن‌هاي (زيپ بندي،دكمه و مادگي، آستر دوزي و بخيه كاري.)
در لباس‌هاي جلو باز كه جاي دكمه و مادگي دارند كه در اصطلاح روي هم گرد گفته ميشود، طراح نصف آن مقداررا در الگو به خط مركزي جلو اضافه مي‌كند.
نتيجه:وقتي كه شما قسمت بخش 1 و 2 را بطور كامل و دقيق و تمرينات آن را انجام داديد؛ سيستم پيش نويسي طرح الگو براي شخص يا اندازه سايزي را ياد خواهيد گرفت و قادر خوا هيد بود طرحي براي خودتان درست كنيد. در واقع هر آموزشگاه يك طرح و الگوي مخصوص به خود دارد، بعضي از اين روشها خيلي پيچيده هستند و بر اساس اندازه‌هاي سايزي و متناسب طرح شده است كه بيشتر آن روشها سخت هستند و همچين وفق دادن آنها و تبديل آنها براي اندازه‌هاي فردي مشكل است. بنابراين سيستم و روش ساده را به شما درس داده ايم؛ به اميد اينكه هر يك از شما بتوانيد در آينده شخصاً يك پيش نويس طرح باشيد و طرحهاي بسياري را به فراخور و احتياج خودتان بزنيد.
سالها پيش طراحان و برش كنندگان الگو اهميت زيادي در محفوظ و پنهان ماندن سيستم خود داشتند، حتي امروزه هم خيلي از مردم به اين نحو كار مي‌كنند.
اما خوشبختانه افرادي در تجارت طراح لباس هستند كه تجربه خودشان را اعم از طرح و برش و دوخت وشناخت پارچه در اختيار شما بگذارند، بسيار سودمند است كه درباره تشخيص پارچه و دوختهاي متفاوت يادداشت هايي از تجربه‌ها د اشته باشيد.
آنچه در دوره‌هاي بعدي خواهيد خواند:برش الگو و طراحي دامن
بالاتنه و ميزان كردن الگو براي هر مد يقه و آستين‌ها را فراهم كرده نمونه‌هاي آستين و تطبيق كردن تازه‌ترين تمايل‌ها و برش شلوار
