تحقيق و پژوهش از اهميت ويژه اي برخوردار است و به جرات ميتوان گفت كه همه پبشرفتهاي علمي صنعتي پژوهشي تكنولوژي و جامعه شناسي بر پايه تحقيق و پژوهش استوار است. اصلي ترين و مهمترين شيوه ارائه نتايج يك مطالعه و تحقيق، تهيه مقاله است و محققي در صحنه توليد و انتشار علمي موفق است كه بتواند نتايج خود را در مجلات معتبر به چاپ برساند. مقالات را از چند ديدگاه مي توان دسته بندي كرد. يكي از اين دسته بندي ها مي تواند بر اساس محتواي اطلاعات مقاله باشد كه از اين منظر مقالات به چهار نوع پژوهشي ، تحليلي ، مروري و گردآوري تقسيم مي شوند:
1. مقاله پژوهشي: برگرفته از تحقيقي است كه به تازگي پايان يافته است و چون متكي بر يافته هاي تحقيقاتي است، گزارش تحقيق نيز به آن گفته مي شود. مقالات پژوهشي غالبا از ارائه نتايجي كه در آزمايشگاه بدست آمده است، حاصل ميشود به زبان ساده تر مقالات پژوهشي حاصل پژوهش و تحقيق و آزمايش در حوزهاي خاص ميباشد.
2. مقاله تحليلي: اين نوع مقاله كه به نام مقاله نظري نيز شناخته مي شود، مقاله اي است كه مؤلف با استفاده از منابع پژوهشي پيشين، نظرية خاصي را در حوزه كار خود مطرح مي نمايد. در اين نوع مقاله نويسنده ممكن است نظريه هاي قبلي را گسترش دهد، آن ها را با استفاده از شواهد استحكام بخشد، آن ها را به شكل ديگري بيان كند يا آنها را مورد تأمل و ترديد قرار دهد. چنانچه از نام آن برمي آيد مقاله تحليلي، از تحليل و موشكافي موضوعات در جهت بسط دادن موضوع و يا بيان نقاط قوت و ضعف آنها حاصل ميشود.
3. مقاله مروري: اين مقاله به تحليل كلان و ارزيابي انتقادي نوشته هايي مي پردازد كه قبلاً منتشر شده است. مؤلف مقاله مروري از طريق مقوله بندي، يكپارچه سازي و ارزشيابي متون منتشر شدة پيشين، سير پيشرفت پژوهش هاي جاري را در جهت روشن ساختن مسئله اي مشخص دنبال مي كند. به عبارت ديگر و به زباني ساده تر نويسنده در مقالات مروري نقطه نظرهاي افراد مختلف را بدون اينكه دخل و تصرفي در آنها انجام دهد، را در كنار هم قرار داده و نسبت به نوشتن مقاله اقدام ميكند. مقالات مروري غالبا در حيطه هايي كاربرد دارد كه در آنها نوشته ها و تحقيق هاي بسياري انجام شده ولي مقاله اي كه نتايج تمامي تحقيقات را در بر گرفته باشد و بتواند به صورتي جامع و يكپارچه كل موضوع را نشان دهد، وجود ندارد. با توجه به اينكه نويسنده مقالات مروري بايد نسبت به تمام زواياي موضوع اطلاعات و دانش كافي داشته باشد، بطوريكه بتواند تمامي ابعاد موضوع را در مقاله بيان نمايد، غالبا توصيه ميشود كه افرادي نسبت به نوشتن مقالات مروري اقدام كنند كه خود در آن زمينه صاحب نظر بوده و چندين مقاله مروري و يا پژوهشي در آن مورد به چاپ رسانده باشد.
4. مقاله گردآوري: اين نوع مقاله صرفاً به گردآوري و انعكاس نقطه نظرهاي مختلف مندرج در نوشته هاي مرتبط با موضوعي خاص مي پردازد و در واقع كار تازه اي را عرضه نمي كند. تفاوت آن با مقاله تحليلي اين است كه به ارائه نظريه جديدي منتهي نمي شود و نيز با مقاله مروري اين تفاوت را دارد كه الزاماً به سنجش و ارزيابي كليه آثار قبلي نمي پردازد. مقالات گردآوري را در اصل ميتوان نسخه كوچكتر و ناقص تر مقالات مروري دانست. بايد اين را نيز مورد توجه قرار داد كه ارزش علمي مقالات گردآوري شده نسبت به سه نوع اول مقاله به نسبت پايين ميباشد. همچنين به خاطر داشته باشيد كه نشريه هاي معتبر داخلي و خارجي كه داراي رتبه علمي ISI و يا علمي پژوهشي ميباشند، غالبا از چاپ كردن مقالات گردآوري شده خودداري ميكنند. البته علاوه بر 4 مورد ذكر شده، گونه هاي ديگري از نوشته هاي مجلات وجود دارند كه از فراواني كمتري برخوردارند؛ نظير ياداشت هاي انتقادي، نقد و بررسي، گزارش كوتاه و... كه با توجه به اينكه ارزش آنها به نسبت نسبت به 4 مورد ذكر شده پايين تر ميباشد، به همين دليل از دادن توضيحات بيشتر در مورد آنها خودداري شده است.
نكته: امكان دارد كه بسياري از مقالات تركيبي از انواع مقالات فوق باشد مثلا امكان دارد مقاله تحقيقي مروري باشد، بطوريكه در آن مقاله علاوه بر انعكاس نظرات مختلف به تجزيه و تحليل آنها نيز پرداخته و نظرات و تحليل هاي شخصي را نيز در داخل آنها وارد كرده باشد.
آموزش نگارش مقاله:
از آنجا كه نوشتن صحيح و مناسب يك مقاله يك ركن اساسي براي چاپ مقالات ميباشد، در اينجا سعي شده است كه به بررسي روش هاي صحيح نگارش مقالات پرداخته شود. به طور كلي هر مقاله شامل اجزاي اصلي زير است: (توجه داشته باشيد كه اجزاي مقاله كه در زير آورده شده است، بايد دقيقا به همين ترتيب در داخل مقالات آورده شود و به هيچ عنوان نبايد محل آنها تغيير كند)
-عنوان
-نام نويسنده يا نويسندگان
-اطلاعات تماس
- چكيده
-واژگان كليدي
-مقدمه
-مباني نظري تحقيق
- روش تحقيق
-يافته هاي تحقيق
-بحث
-نتيجه گيري
-تشكر و قدرداني
-فهرست منابع