جمعه ۲۸ اسفند ۹۴ ۰۷:۳۵ ۶ بازديد
نحوه نگارش مقاله پژوهشي
تحقيقي كه يك محقق انجام مي دهد از اهميت زيادي برخوردار است و ممكن است تعداد زيادي از افراد آن را مطالعه كنند روي اين اصل مقال هاي كه از كار محقق منتشر مي شود بايد به شكل قابل قبول و منطقي تنظيم و همه استانداردهاي لازم در آن رعايت شود. به عبارت ديگر يك مقاله علمي ر ه آورد تجربه و تمرين در سازماندهي فكري است . به اين معني كه نويسنده مقاله م يآموزد تا نتايج پژوهشهاي خود را به شكل منظم
(سيستماتيك) طبقه بندي كند و به ساده ترين روش بيان كند .
اكثر مقالات پژوهش از الگوي زير پيروي ميكنند .
عنوان ، چكيده يا خلاصه تحقيق ، مقدمه ، مواد و روشها ، نتايج ، بحث و نتيجه گيري ،سپاس ، و منابع .
عنوان :
موضوع چيست ؟
پاسخگويي به سؤالات :
«؟ چرا كاري را به انجام رساندم ، چه اهدافي داشتم ، در جستجوي چه چيزي بودم »
مواد :
«؟ از چه چيزهايي استفاده كردم و شما چگونه از آنها استفاده كنيد »
روشها :
«؟ چه كاري را و چگونه به انجام رساندم »
نتايج :
«؟ چه اتفاقي افتاد ، چه به دست آوردم »
بحث و نتيجه گيري :
«؟ اين طرح چه كاربردهايي دارد » و «؟ واقعه اي كه رخ داد چه معنايي داشت »
سپاس :
«؟ چه كساني به من ياري رساندند »
منابع :
«؟ در نگارش متن به گفته چه كساني استناد كر ده ام »
-1 عنوان:
عنوان مناسب ، بايد اطلاعاتي در مورد محتواي مقاله در دسترس خوانندگان قرار دهد به عبارتي بايد مفهوم اصلي پژوهش را نشان دهد و به طور خلاصه مضمون اصلي پژوهش ومتغيرهاي اصلي و رابطه آنها را با هم مشخص كند .
عنوان مقاله بايد كوتاه ، دقيق ، رسا و جذاب باشد . عنوان بايد به گونه اي انتخاب شود كه نظر خوانندگاني را كه ابتدا فهرست مطالب را مرور م ي كنند جذب و جلب نمايد . از عباراتي و غيره استفاده نگردد . بعضي مجلات «… مطالعه » يا «… بررسي هاي انجام شده بر » چون يا ويراستاران تعداد كلمات يا حروف مورد استفاده در عنوان مقاله را بسيار محدود ساخته اند(براي مثال 10 كلمه يا كمتر) .
در صفحه عنوان مقاله به دنبال عنوان پژوهش نام مؤلف يا مؤلفان ذكر م ي شود و در سطر زير آن نام مؤسسه ، بخش ، دانشكده يا دانشگاهي كه هر يك از مؤلفان يا پژوهشگران در آن مشغول به كار هستند ، درج م شود .ترتيب قرار گرفتن نام مؤلفان به دنبال يكديگر بايد متناسب با ميزان همكاري آنان در انجام پژوهش باشد . يعني ابتدا نام كسي كه بيشتر از همه در اجراي پژوهش نقش داشته ذكرميشود ، بعد نام كسي كه از اين لحاظ بعد از نفر اول قرار دارد … اما اگر ميزان مشاركت همه افراد در اجراي پژوهش يكسان است اسامي آنان به ترتيب حروف الفبا به دنبال هم قرار مي گيرند .
در صفحه عنوان مقاله ، بايد عنوان مكرر كه خلاصه شد ه اي از عنوان اصلي است ، ذكر شود .
اين عنوان در سرصفحات مقاله درج خواهد شد .
-2 چكيده:
در مجلات علمي چكيده و خلاصه مشابه يكديگرند ، هر چند معناي آنها در فرهنگ لغات بايكديگر متفاوت است . مجلات يكي از دو نام را بر ميگزينند .
در آغاز مقاله پژوهشي خلاص هاي بسيار فشرده از مراحل و نتايج پژوهش آورده ميشود .چكيده به خواننده كمك م ي كند تا به سرعت از محتواي مقاله آگاه شود . اغلب خوانندگانابتدا چكيده يك مقاله را مطالعه مي كنند و بر اساس برداشتهاي خود تصميم به مطالعه مقاله مي گيرند . به عبارت ديگر ، خلاصه به مانند ويترين هر مقاله عمل مي كند . بنابر اين سعي كنيد چكيده را گيرا بنويسيد و نكات اصلي پژوهش را در آن منظور كنيد .چكيده بايد يافت ههاي مهم پژوهش را به طور خلاصه ارائه دهد و هر چند كوتاه است اما بايدمتضمن نكات اصلي باشد . معمولاً چكيده مقالات از 150 تا 250 واژه تشكيل شده است .اما براي تهيه آن بايد ضوابط هر م جله را رعايت كنيد (اين ضوابط در قسمت دستورالعملتهيه مقاله قيد مي شود) .
چهار بخش عمدة هر چكيده عبارتست از :
در اين قسمت موضوع پژوهش و هدف تحقيق در : (objective, introduction) -1 هدفصورت امكان در يك يا دو جمله بيان م يگردد .
در اين قسمت آزمودني ها با ذكر ويژگيهاي ضروري مانند : (methods) -2 روش بررسيروش نمونه گيري ،تعداد ، نوع ، جنس و مانند آنها مشخص مي شوند .
همچنين روش آزمايش ، شامل ابزارها و دستگاهها ، شيوة جم ع آوري داده ها ، نامآزمونهاي آماري و ساير موارد ضروري بيان م يگردد .
در اين قسمت يافت ه ها كه شامل سطح معن ي دار آماري است و نتايج : (results) -3 نتايج اصلي به دست آمده در حد امكان در يك يا دو جمله بيان م ي گردد . از صفات مبهماستفاده نكنيد .
تفسير نتايج از نظر اهميت و كاربردهاي احتمالي در اين قسمت و : (conclusion) -4 بحثتا حد امكان در يك يا دو جمله بيان مي گردد .
به طور معمول روش بررسي و نتايج بيش از سه چهارم خلاصه مقاله را به خود اختصاصمي دهند و سهم نتايج معمولاً كمي بيشتر از روش بررسي است . در چكيده بايد اين نكاتلحاظ شود :
- از علائم اختصاري كه فقط در متن مقاله به آنها اشاره شده و از ارجاع خوانندگان بهجداول يا تصاوير خودداري كنيد .
%86 بيماران پس از درمان بهبود » - از جملات ساده ، حقيقي و ارزشمند استفاده كنيد مثلاً
P < 0/0001 «. يافتند
- از ذكر منابع در چكيده خودداري كنيد . (خيلي مهم) از اشتباهات رايج
- اصطلاحات مهم و كليدي را در چكيده بياوريد .
. - براي شماره ها از ارقام استفاده كنيد . مثلاً به جاي پانزده بنويسيد 15
- در اين قسمت فقط گزارش كنيد و از نقد ، ارزيابي خودداري كنيد .
- براي نوشتن مطالب ، زمان گذشته (ماضي) را انتخاب كنيد .
(Key words): -3 كلمات كليدي
بسياري از مجلات از نويسنده مي خواهند تا كليد واژه هايي را براي مقاله خود ارائهدهند ، اين كليد واژ ه ها در نماية مجله ذكر مي شوند و خوانندگان را به مقالات مورد نظرشانهدايت ميكنند . بايد اطمينان حاصل كنيد كه اين واژه ها تا حد امكان اختصاصي باشند تاخوانندگان مقاله به خوبي بتوانند بر آن تمركز يابند . از ارائه عناوين كلي خودداري كنيد .
Introduction) -4) مقدمه
مقدمه بايد پاسخگوي اين سؤالات باشد : هدف شما از پژوهش چه بوده و درصدد دستيابيبه چه نتايجي بوديد ؟ بدين منظور در مقدمه بايد موارد زير گنجانده شود .
زمينه پژوهش :
شامل تعريف مشكل يا مسئله كه تقريباً خلاص ه اي از بيان مس ئله در طرح هاي تحقيقاتياست . اهميت مشكل و راههاي مقابله با آن و عوارضي كه تداوم آن ايجاد م يكند.
- مروري خلاصه بر متون مرتبط و نتايج منطقي آنها كه محقق را به انجام پژوهش فعليتشويق كرده است ، بايستي در مقدمه گنجانده شود .
- در اين قسمت بيان واضح هدف از انجا م پژوهش و روش انتخاب شده براي حل مشكلنيز بيان مي گردد .
- مقدمه بايد كوتاه باشد و موضوع مورد سؤال را به روشني پاسخ دهد .در اين قسمت تكامل منطقي نظريه يا هدف خود را نشان م ي دهيد . به خوانندگان مي گوييدكه چرا مقاله را مطالعه م ي كنند . آزمايش ها را در متن علمي ارائه كنيد چگونگي تهيه فرضيهرا توضيح دهيد ، پژوه ش هاي انجام و منتشر شده قبلي بر موضوع پژوهش را به طور خلاصهمرور كنيد . بايد به طور مختصر در مقدمه به اين مرور اشاره كنيد فقط در حدي كه ضرورتمطالعه را بيان نمايد . در اين صورت خوانندگان كاملاً متوجه م ي شوند كه چگونه مطالعه شما
با كارهاي قبلي هماهنگ است و دليل اهميت آن چيست .مرور كامل نشريات نبايد در مقدمه آورده شوند . فقط به منابعي اشاره كنيد كه براي مقبوليتمطالعه شما اساسي هستند . اين منابع بايد در سطح عالي و از بين سياهه منابع و مقالاتمطالعه شده ا نتخاب شوند . معمولاً سه شاهد از گروههاي مختلف كافي است ، به خصوصاگر اين مطالعه از كشورهاي مختلف باشد . در مقدمه نبايد اطلاعات گسترده و غيراختصاصي ، مطالب كتابهاي درسي، جداول يا تصاوير آورده شود .
-5 روش بررسي:
بخش روش ، قلب پژوهشنامه و مقاله است . در اينجا با اين سؤالات روبرو مي شويد : از چهمسائلي استفاده كرديد و چه كرديد ؟ بخش روشها بايد با يك توالي منطقي شرح دهد كهيك مطالعه چگونه طر ح ريزي و اجرا شده است و داد ه ها چگونه تحليل گرديده اند . تماميموارد ذكر شده در اين بخش را به تفصيل توضيح دهيد . اين بخش بايد به گونه اي نوشتهشود كه اگر محقق ديگري تصميم به تكرار كار شما گرفت براحتي بتواند مطالعه را عيناً و يابه شكل ديگري انجام دهد . اين بخش از چند بخش فرعي تشكيل م يشود كه عبارتند از :
الف- نوع مطالعه :
نوع مطالعه اي كه در اين پژوهش استفاده شده بيان ميكنند .
: (Subjects) ب- شركت كنند هها
در اين قسمت تعداد نمون ه هاي شركت كننده در پژوهش (انسان ، حيوان و …) جنس ، سن و ساير اطلاعات لازم در باره آنها و نيز نحوه شركت دادن آنان بر پژوهش نوشته ميشوند .
روش نمونه گيري يا علت حذف برخي نمونه ها نيز بايستي بيان شود . معيارهاي پذيرش وبايد آورده شود . (including, exculding criteria) عدم پذيرش نمون هها
ج- مواد :
در صورتي كه از مواد يا وسايل خاصي استفاده م ي شود ، از قبيل مواد شيميايي و داروها را بهگونه اي كه ساير پژوهشگران بتوانند شرايطي دقيقاً مشابه به شرايط شما پدي د آورند را ذكركنيد .
در صورتي كه از نام تجارتي استفاده م ي كنيد بايد نام شيميايي يا ماده فعال آن را در اولينقسمتي كه نامي از آن به ميان آمده به طور كامل ذكر كنيد . بعضي مجلات از شما مي خواهندكه نام و نشاني تهيه كننده يا سازنده مواد را در مقاله بيان كنيد . همواره مقدار دقيق دوزداروها را بگوئيد ، همچنين ذكر كنيد كه محلولها را با چه غلظتي و چگونه تهيه كرد هايد .
د- روش جمع آوري داد ه ها :
در اين جا ابزارهاي پژوهش بيان م ي شود . منظور دستگاهها ، ابزارآلات ، آزمونها،پرسش نامه و نظاير آن م ي باشند . اگر اسباب و تكنيك ها شناخته شده هستند يا در متوناستاندارد وجود دارند نيازي به اطلاعات بيشتر نيست ولي براي لوازمي كه كمتر شناختهشده اند ، بايد اسم ، نوع و نام توليد كننده ذكر شود .
آنها (reliability) و پايايي (validity) در باره آزمونها و پرسشنامه به ويژه در باره رواييتوضيحات لازم بايد داده شود . در معرفي پرسش ها و آزمونها ، ذكر تعدادي سؤال يا مادهنمونه در متن مقاله (در بخش روشها ) ضروري است . در صورت لزوم نمونه كامل پرسشنامهيا آزمونها را در بخش پيوست بياوريد .
: (Procedure) ه- شيوه اجرا
در اين بخش تمام مراحل اجرا پژوهش به طور خلاصه وصف م ي شود . به طور مشخص دراين قسمت نحوه انتخاب گروههاي تجربي و مشاهده دستورالعملهايي كه به آزمودنيها دادهشده ، طريقه اعمال متغير مستقل بر متغير وابسته ، طرح پژوهش ، تعاريف متغيرها و اين كهبراي شركت كنندگان در آزمايش يا آزمودن ي ها دقيقاً چه اتفاقاتي رخ داده است ، توضيحداده مي شود . در مورد روشهاي شيميايي يا آزمايشگاهي علاوه بر ذكر خصوصيات مواد و و تغييرات (Specificity) اختصاصي بودن ، (Sensivity) كيت هاي به كار رفته ، حساسيت در انداز هگيري يك نمونه بايد ذكر شود .
و- رعايت اخلاق تحقيق :
رضايتهاي كسب شده و بخصوص بازنگري طرح تحقيق و تصويب آن توسط كميته اخلاقدر پژوهش بايد ذكر شود .
ز- روشهاي تحليل آماري :
اين روشها بايد ذكر شود و آوردن نام نر م افزار مورد استفاده لازم نيست . اكثر آزمونهاشناخته شده هستند و نيازي نيست كه آنها را توضيح دهيد در صورتي كه روشي شناختهشده نيست بايد منبع استخراج آن را ارائه كنيد .
Results) -6) نتايج:
اين بخش ، بخش ساده و توصيفي مقاله است كه به بيان نتايج حاصل از آزمايشهامي پردازد . بخش نتايج يك مقاله داراي دو جنبه كليدي است : ( 1)توصيف كلي يافته هايمهم مطالعه ( 2)بيان واضح و دقيق اطلاعات به دست آمده .هدف نگارش نتايج ، پاسخگويي به سؤالات تحقيق است ولي شرح يافت ه هايي را نيز شاملمي شود كه در فرضيات وجود نداشته و محقق ضمن اجراي پژوهش به آنها دست يافتهاست. لازم نيست تمام اطلاعات به دست آمده ارائه شوند ، اي ن بخش بايد فقط حاوياطلاعات مرتبط با عنوان باشد . در ضمن گزارش نتايج آزمونهاي آماري ، ذكر اين نكته مهمكه چه فرضي ههايي تأييد شده و كدام يك تأييد نشده است نيز ضرورت دارد .همچنين در باره هر يك از آزمونهاي آماري به كار رفته بايد اطلاعات لازم داده شود از جملهمقدار آزمون ، درجه آزادي ، سطح احتمال ، ارزش آماري و جهت اثر ؛ لكن ذكر فرمولهايمحاسباتي يا داد ههاي خام ضرورتي ندارد .به جاي ارائه تعداد زيادي رقم ، ميانگين آنها را ذكر كنيد سپس م ي توانيد واريانس اطلاعاتاصلي به دست آمده را با ارائه انحراف معيار هر يك از ارقام مشخص كنيد .در نگارش نتايج بايد از جملات طولاني و تكراري خودداري كرد . بخش نتايج شاملمجموعه اي از متن ، جداول ، تصاوير ، نمودارها ، شجره نامه و … مي باشد .متون جداول و زير نويس نمودارها بايد خودكفا باشد و براي شرح آنها خواننده گمراه نشود
« در جدول 1 ارائه شده A نتايج حاصل از آزمايش » كه به متن مراجعه كند
بخش نتايج را به ترتيب فهرست فرضيه ها تنظيم كنيد . سعي كنيد نتايج واضح باشد وتكرار غيرضروري اطلاعات متن ، تصاوير و جداول پرهيز كنيد . فايده جدولها اين است كهنتايج را به طور دقيق و در يك فضاي كم و به طور خلاصه ارائه م ي دهند به طوري كه بهآساني با نتايج آماري مطابقت داده م ي شود . به هر حال هدف از ارائه جداول و شكلها ايناست كه خواننده را جهت نتايج كمك كند ، اما اگر بيان نتايج در چند جمله در متن مطلب رابه خوبي تفهيم كند نيازي به ارائه جدول و شكل نم ي باشد . در بخش نتايج براي بيان ايننكته كه چرا فرضيه ها تأييد شده يا نشد ه اند نبايد كوشش صورت گيرد . به سخن ديگر دراين بخش جاي بحث در باره يافت ه ها نيست . بهتر است موقع ارسال مقاله براي درج درمجلات ، جداول ، نمودارها و شكلها را داخل متن نگذاريد بلكه جاي آنها را در متن مشخص كرده و در صفحات جدا با ذكر شماره قرار دهيد .
-7 بحث:
نتايج به دست آمده چه معنايي دارد ؟ » : در اين قسمت بايد به اين سؤالا ت پاسخ دهيدنگارش بحث دشوارترين قسمت مقاله است و « ؟ نتايج به دست آمده چه كاربردهايي دارد نياز به تفكر دقيق دارد . حجم اين بخش نبايد بيش از يك سوم كل نوشتار (مقدمه + روشها+ نتايج + بحث) باشد . مي توان با رعايت نكت ههاي زير به بحث كافي دست يافت :
- خلاصه يافت ههاي مهم در يك پاراگراف در ابتداي بحث آورده شود .
- نتايج با كارهاي قبلي مقايسه شود .
- كاربرد علمي و باليني يافت هها به بحث گذاشته شود .
- بحث مشكلات پيش آمده با روشهاي به كار رفته
- گذري به آنچه يافت نشده است .
- پيشنهاد كار بيشتر
- ارائه يك نتيجه گيري مختصر
بنابر اين لازم است در قسمت بحث ( 1)شباهتها و يا تفاوتهاي بين نتايج پژوهش باپژوهشهاي قبلي روشن شود . ( 2)نقاط ضعف پژوهش بيان شود . ( 3)كمكهايي را كهيافته هاي پژوهش به روشن شدن مسأله و زمينه دانش آن كرده اند نيز معلوم شود . به بيانكل پژوهشنامه را به هم ربط م ي دهد . بايد ارتباط واضح بين پژوهش « بحث » ديگر ، بخشخود و كارهاي قبلي كه در اين زمينه خاص مربوط به پژوهش انجام شده و ساير زمين ه ها رامورد بحث قرار داد و با استفاده از نتايج حاصل از پژوهش به انجام رسيده ، پيشنهاداتي راارائه كرد .يافته هاي خود را به يافته هاي حاصل از پژوهشهاي قبلي مرتبط كرده و در صورتي كه اينيافته ها با يكديگر همخواني ندارد علت آن را ذكر كرده و بالاخره مشكلات و نقاط ضعفپژوهش ، همراه با پيشنهادهايي براي پژوهشگران كه م ي خواهند در آينده در زمينه پژوهشفوق كار كنند ، ذكر شود .
در قسمت انتهاي مقاله مي توان از همكاران ،داوران، تكنسين ها ، منشي و ساير افرادي كه در تهيهمقاله كمك كرد ه اند ، سپاسگزاري نمود .
-8 فهرست منابع:
در بخش منابع يا مراجع ، فهرست آثار و اسنادي كه در متن مقاله به آنها اشارهشده است مي آيد .
اثر ژيلا عابد سعيدي و صديقه اميرعلي اكبري ، برگرفته از كتاب« علوم پزشكي و بهداشت »