همچنين مي فرمايد: "وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ اِدْبارَ النُّجُومِ" (از شبانگاهان هم پاره اي به تسبيح خدا پرداز و هنگام فرو رفتن ستارگان هم تسبيح خدا گوي.)[3] بسياري از مفسران جمله " وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّد" را به نماز شب تفسير كرده اند و " وَ اِدْبارَ النُّجُومِ" را به دو ركعت نافله صبح كه در آغاز طلوع فجر و به هنگام پنهان شدن ستارگان در نور صبح انجام مي شود.[4]
[1] -اسراء/81
[2] - رك: ترجمه الميزان, ج3, ص241.
[3] -طور/49
[4] -رك: مجمع البيان في تفسير القران, ج9, ص257 و رك: الميزان في تفسير القران, ج19, ص24.
"وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَويلاً"[1] ( و شب را برخي به سجده خدا پرداز و از مقداري طولاني از شب او را تسبيح گوي.) امام رضا عليه السلام ذيل اين آيه فرمود همانا نماز شب (منظور) است. خداوند در قرآن به تمجيد انسان هاي شب زنده دار و نيايشگران شب پرداخته و مي فرمايد" الصبرِينَ وَ الصدِقِينَ وَ الْقَنِتِينَ وَ الْمُنفِقِينَ وَ الْمُستَغْفِرِينَ بِالاَسحَارِ" [2]( آنان صابران و راستگويان و فرمانبرداران و انفاق كنندگان و استغفار كنندگان در سحرگاهند.) "وَ الَّذينَ يَبيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِياماً"[3] (كسانى كه شبانگاه براى پروردگارشان سجده و قيام مى كنند) " كانُوا قَليلا مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ وَ بِالاسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ"[4] (آنان كمي از شب را مي خوابيدند و سحر گاهان استغفار مي كردند.)
لازمه رسيدن به كمالات, لازمه تحمل سختي ها و تحمل وحي و قرآن و برخورداري از عالي ترين توانايي در جهت تلاش براي هدايت انسانها آن است كه پيامبر بخشي از شب و به خصوص سحرگاهان را به تهجد و قرائت قرآن و نماز و نيايش با معبود خويش بپردازد لذا خداوند در آياتي خطاب به ايشان مي فرمايد: "يا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلا قَليلا نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَليلا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتيلا إِنّا سَنُلْقي عَلَيْكَ قَوْلا ثَقيلا"[5] (اي رسولي كه در جامه (فكرت و خاموشي) خفته اي شب را (به نماز و اطاعت خدا) برخيز مگر كمي, كه نصف يا چيزي كمتر از نصف باشد, و يا چيزي به نصف بيفزا و به تلاوت قرآن با توجه كامل مشغول باش, ما كلام بسيار سنگين (و گرانمايه قرآن) را به تو القا مي كنيم.)
يكي از مواردي كه بايد همه مسلمانان مورد عنايت و توجه قرار دهند سحرخيزي و تهجد و راز و نياز سحرگاهان است. در قرآن كريم به اين موضوع متعدد اشاره شده است و با عبارات گوناگون از سحرخيزان و شب زنده داران تجليل و تمجيد صورت گرفته است. از جمله مي فرمايد:" تَتَجافي جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُون"[6] ( پهلوهاي آنان از بسترها تهي مي شود و از جايگاه خودشان برمي خيزند و پروردگارشان را از روي بيم و اميد مي خوانند و از آنچه به آنان داده ايم انفاق مي كنند كسي نمي داند كه به پاداش اعمال آنها چه چيزهايي كه باعث چشم روشني است براي آنها ذخيره شده است.)
پس خوشا بحال كساني كه سحرگاهان دل به معبود خود داده و با راز و نياز عاشقانه از شراب طهور مي نوشند و از فوايد دنيوي و اخروي سحر خيزي و نماز شب بهره مند مي گردند. سحرخيزي و نماز شب در روايات اسلامي نيز جايگاه خاصي دارد كه در بخشي ديگر به آن مي پردازيم.
[1] - انسان/26
[2] -آل عمران/17
[3] - زمر/64
[4] -ذاريات/17-18
[5] - مزمل/1-5
[6] - سجده/16-17