اين وسيله مانند يخچال و گاز ضروري نيست و شايد خيلي از شما در منزلتان چرخ خياطي نداشته باشيد؛ اما در خيلي از خانه ها، منبع درآمدي براي خانواده است و در بعضي منازل هم خانم خانه دار از هنر خياطي خود براي تامين پوشاك و ساير مايحتاج خانواده استفاده كرده و به نوعي در مخارج خانواده صرفه جويي مي كند.
هم خانم هايي كه خياطي شغل آنهاست و هم آنهايي كه تفنني از آن استفاده مي كنند، معمولا پس از استفاده طولاني مدت از آن دچار دردهايي در گردن، شانه، كمر و ساير مفاصل مي شوند كه گاهي مي تواند آسيب هاي جدي به آنها وارد كند. پس براي اينكه بتوانيد بدون مشكل و ايجاد درد، خياطي كنيد بهتر است فضا و وسائل خياطي از جمله ميز و صندلي خياطي را طوري انتخاب كنيد كه بهترين شرايط را دارا باشد و همچنين لازم است وضعيت نشستن خود پشت ميز خياطي را تصحيح كنيد تا بتوانيد به اين كار همچنان ادامه دهيد.
امروزه در جهان طراحي اسباب كار به نحوي كه آسيب هاي ناشي از تكرار يك حركت خاص موجب صدمه به كارگران نشود، خود يك علم است كه ارگونومي (ergonomy)يا نام دارد. در خياطي هم اين مسئله از آنجا اهميت مي يابد كه وضع قرار گرفتن غلط و اشتباه مي تواند موجب خستگي زودرس و درد در شانه ها، گردن و كمر شود. در اتاق خياطي لازم است به ۴ مورد توجه كنيد. اولين مورد صندلي شماست. ميز خياطي، ميز برش و ميز اطو ساير موارد ارزشمند هستند، در ضمن نور مناسب براي خياطي نبايد فراموش شود.
● بهترين صندلي
صندلي خوب يك امر ضروري براي خياطي است و البته هيچ صندلي وجود ندارد كه براي همه كس مناسب باشد. سليقه شخصي و اندازه بدن شماست كه مشخص مي كند آيا اين صندلي براي شما مناسب هست يا خير؟ پشت خود را كاملا به پشتي صندلي بچسبانيد و در لبه صندلي ننشينيد چون نشستن نامناسب مي تواند هزاران بيماري و مشكل در سلامت شما ايجاد كند: از عدم گردش خون مناسب در پاها گرفته تا درد پشت، گردن، گردن، شانه و دست.
● صندلي خوب داراي خصوصيات زير است:
ارتفاع صندلي به وسيله بالابر با طول پاها تنظيم مي شود به طوري كه نه پاها آويزان بماند و نه زانوها بيش از حد خم شود. البته صندلي خوب آن است كه بالابر آن تضميني بوده و در عرض يك سال خراب نشود.
صندلي بايد مفصل دار باشد يعني بتواند بچرخد و پشتي آن به جلو و عقب كج شود. در ضمن لبه جلويي صندلي (در پشت زانوها) بايد مانند آبشار به سمت پائين انحنا داشته باشد تا با كاهش فشار به پشت پا، مانع گردش خون در پاها نشود. قبل از خريدن صندلي حتما در آن بنشينيد. اگر نشيمنگاه صندلي از جلو تا تكيه گاه صندلي خيلي عميق است. لبه صندلي به پشت پاها فشار وارد كرده و مانع گردش خون مناسب آن خواهد شد. اگر هم خيلي كوتاه است نخواهد توانست تكيه گاه كافي براي پاها باشد.
دسته صندلي بايد نرم و قابل تنظيم باشد. دسته صندلي نگهدارنده وزن بازوهاست و شانه ها را از تنش اضافي خلاص كرده، انقباضات اضافي عضلات را كم مي كند. دوباره در صندلي بنشينيد و دسته صندلي را مناسب خود تنظيم كنيد. اگر دسته هاي صندلي زياد از هم فاصله داشته يا خيلي به هم نزديكند و فاصله آنها قابل تنظيم نيست، اين صندلي، صندلي مناسبي براي شما نخواهد بود.
تكيه گاه كمري مناسب يكي از ضروريات صندلي خوب است. صندلي بايد يك پشتي قابل تنظيم با برجستگي در ناحيه كمر داشته باشد. پشتي صندلي بايد بالا و پائين برود تا شما بتوانيد برجستگي آن را با گودي كمر خود تنظيم كنيد.
● چگونه بنشينيم؟
هنگام نشستن زانوهاي شما بايد كمي پائين تر از ران هاي شما باشد. باسن و ران هاي شما بايد كامل روي صندلي قرار گيرد و تمام كمر شما به پشتي صندلي تكيه داده باشد. پاهاي خود را در جلو با زوايه اي كه احساس راحتي كنيد، طوري قرار دهيد كه كف پاهايتان زمين را لمس كند. اگر ارتفاع ميز چرخ خياطي شما غيرقابل تنظيم است، شما بايد صندلي خود را در ارتفاع بالاتري تنظيم كنيد كه با ميز هماهنگ شود. در اين حالت لازم است زير كف پاهايتان يك زيرپايي يا چهارپايه با بلندي مناسب قرار دهيد تا پاهايتان آويزان نماند.
● بهترين ميز خياطي
ارتفاع سطح خياطي يعني جايي كه سوزن روي پارچه حركت مي كند معمولا با بلندي ميز خياطي، تفاوت واضحي دارد. اما اگر ميز شما طوري طراحي شده باشد كه چرخ خياطي داخل ميز قرار گيرد، ارتفاع سطح خياطي و ميز خياطي يكسان خواهد شد.
اگر ماشين خياطي شما روي ميز قرار مي گيرد و نه داخل آن، ابتدا لازم است بلندي سطح خياطي مناسب خود را پيدا كرده و سپس ارتفاع ميز را طوري تنظيم كنيد كه سطح سوزن در بلندي مناسب قرار گيرد. براي پيدا كردن ارتفاع مناسب سطح خياطي، روي صندلي خود بنشينيد و يك مجله را روبروي خود بگيريد طوري كه انگار مي خواهيد با آسودگي بخوانيد، ارتفاع آرنج خود از زمين را به اضافه عدد ۱۴ تا ۱۸ سانتي متر كنيد (ارتفاع اضافي تفاوت بين آرنج شما و محل قرار گرفتن دستان شما هنگام خياطي است.) در ضمن دستان شما در حين خياطي بايد روي خط مستقيمي در امتداد مچ و ساعد قرار گيرد نه اينكه به جلو خم شود.
● ميز برش و تخته اطو
ارتفاع ميز برش، اندازه سطح خياطي اهميت دارد زيرا ساعات متمادي صرف اين مي شود كه پارچه را با قيچي برش داده و با سوزن ته گرد براي دوختن علامت گذاري كنيد. اگر شما روي ميز برش هم خم شويد، خطر پيچ خوردن و آسيب مهره هاي كمر خود را افزايش داده ايد. انواع مختلفي از ميز برش وجود دارد.
مي توانيد ميز را طوري تنظيم كنيد كه بلندي آن مناسب شما شود. حتي ارزش اين را دارد كه آن را به يك نجار خوب بدهيد تا ميزتان را طوري تغيير دهد كه ارتفاع مناسبي پيدا كند. براي محاسبه ارتفاع ميز، بايستيد و آرنج خود را به طور قائم ۹۰(درجه) خم كنيد.
سپس دست هاي خود را كمي پائين بياوريد تا بازوهاي شما راحت باشد. ميز برش و ميز اطو بايد در اين سطح قرار گيرند. البته بهتر است بلندي ميز را كمي از زاويه ۹۰ درجه پائين تر ببريد تا آرنج هايتان با ميز برخورد نكند. ممكن است نسبت به كاري كه مي خواهيد روي ميز انجام دهيد، ارتفاع آن را كمي تغيير دهيد اما نبايد بلندي ميز برش خيلي از اين حد پائين تر برود. كشو و وسائل خياطي نيز بايد در ارتفاع مناسبي باشد كه شما به راحتي بتوانيد هنگام خياطي آن را برداشته و استفاده كنيد. بنابراين اگر بلندي طبقات كم است، مي توانيد از نجار خواهش كنيد پايه آن ها را بلندتر كند.
در نهايت متذكر مي شويم، از ياد نبريد كه دوختن، بريدن و اطو كردن لباس در وضعيت هايي كه به شما فشار وارد مي آورد، مي تواند موجب خستگي، درد عضلاني و بيماري هاي جدي و مزمن ستون فقرات گردد. پس همان طور كه براي دوخت لباس مناسب بايد الگو داشت، لازم است براي حفظ سلامت خود ميز خياطي و صندلي آن را مطابق الگوي سلامت و دوستدار بدن انتخاب كنيد.